Onderwijstips

Tegenwoordig hebben veel onderwijsprofessionals het over eigenaarschap bij de leerling. In deze training zullen we starten met het bewust worden van hoe je als docent eigenaarschap bij de leerling creëert. Hoe communiceer je met je leerling en hoe zet je hem in de regie?

We gaan o.a. de slag gegaan met de dramadriehoek. Herken je dit? Leerling: “Ik snap er niets van!” Docent: “Als je nou eerst even goed leest wat je moet doen!” Leerling: “Dan snap ik het nog niet!” De docent begint uit te leggen en loopt daarna weer verder. De leerling snapt het nog niet en zegt tegen zijn buurman: “Die kan niet uitleggen, ik snap het nog niet”. Docent hoort het, zucht en legt het nog een keer uit. In de personeelskamer zegt de docent tegen één van zijn collega’s: “Die leerlingen van tegenwoordig snappen ook niets meer!” Misschien wat gechargeerd, maar bij velen wel herkenbaar. De docent en leerling zijn in de dramadriehoek beland.

Enige tijd geleden mocht ik op de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, samen met een aantal van mijn trainsters, een workshop: “How2talk2teens?” voor ouders verzorgen. Die ochtend werd een studiekeuze event voor leerlingen (uit 3/4 Havo, MBO en 3/4/5/VWO) én hun ouders georganiseerd, met als doel dat de tieners een stapje verder komen in hun studiekeuzeproces.

1) Gastheer: stemt af

Informele fase: de les starten. Verbaal en non-verbaal contact leggen met de leerlingen.
Gedrag: echt zijn, zelfverzekerd staan, rondlopen en gesprekjes aanknopen. Op tijd in de les zijn. Afstemmen op de lln.
Tijd: circa 5 min.

 2) Presentator: vangt de aandacht

Formele fase: de aandacht gericht krijgen op de persoon van de docent. De aandacht vangen is het meest energievretende moment van de les.
Gedrag: centrale plaats in het lokaal innemen, de leiding nemen in woorden ondersteund door de gebaren. Aankijken, monden dicht, pennen neer. De openingszin goed voorbereiden!
Tijd: 2-4 min.

Herken je dit?

Tijdens lesbezoeken zie ik vaak dat, als er bijvoorbeeld ordeproblemen zijn, de docent vooral focust op wat er niet goed gaat in de les of wat leerlingen niet mogen. Het effect is dat de docent samen met de klas in een neerwaartse spiraal belandt. De docent blijft waarschuwen en de leerlingen blijven grenzen opzoeken. De sfeer en het leerklimaat in de klas worden er niet beter op.

Wat kan je wel doen? Focus op wat goed gaat. Dus i.p.v. steeds te waarschuwen dat een leerlingniet mag kletsen, vraag je of hij/zij mee doet met de les. Als desbetreffende leerling goed mee doet, geef dan een compliment. Het effect op die leerling en op de andere leerlingen is positief. Je creëert daarmee een prettig leer –en leefklimaat in de klas. Leerlingen aanspreken op gewenst gedrag is een onderdeel van PBS (Positieve Behavior Support).

Derdeklasser Tim wordt door veel docenten bestempeld als een bemoeial en een zeurpiet. In voortgangsvergaderingen valt zijn naam geregeld en er wordt volop gezucht. De kans is groot dat de docenten al gesprekken met hem hebben gehad, hem hebben gestraft of verboden hebben om het ongewenste gedrag voort te zetten. Ze proberen zijn lastige gedrag te onderdrukken. Het gedrag is ongewenst Het mag er niet zijn.

Wat nu als je er eens op een andere manier naar zou kijken? Als je de neiging van Tim zich overal mee te bemoeien niet als een probleem benadert, maar als een gegeven?

Veel docenten zijn op zoek naar 'leuke' activerende didactische werkvormen. Soms verliezen ze daarbij het leerdoel van de les uit het oog. Een didactische werkvorm is de activiteit die een docent met leerlingen/studenten uitvoert om hen iets te leren. Bekende werkvormen zijn: rollenspelen, leergesprekken en presentaties. Activerende werkvormen zijn werkvormen waarbij de leerling/student zelf actief kennis en vaardigheden verwerft.

In het klassieke schoolse leren is een docent actief aan het uitleggen en de cursisten consumeren passief wat de docent hen voorschotelt. Actief kennis of vaardigheden verwerven blijkt echter (voor iedere leerstijl) veel effectiever te zijn.