Onderwijstips

Derdeklasser Tim wordt door veel docenten bestempeld als een bemoeial en een zeurpiet. In voortgangsvergaderingen valt zijn naam geregeld en er wordt volop gezucht. De kans is groot dat de docenten al gesprekken met hem hebben gehad, hem hebben gestraft of verboden hebben om het ongewenste gedrag voort te zetten. Ze proberen zijn lastige gedrag te onderdrukken. Het gedrag is ongewenst Het mag er niet zijn.

Wat nu als je er eens op een andere manier naar zou kijken? Als je de neiging van Tim zich overal mee te bemoeien niet als een probleem benadert, maar als een gegeven?

Je zou dan een volgende stap kunnen zetten. Je kunt er een mogelijkheid van maken. Precies dat deed één van de docenten. Hij sprak met de klas en Tim af dat als er problemen waren, Tim voortaan het woord zou nemen. Hij zei: "Als een docent bijvoorbeeld jullie proefwerken niet snel genoeg nakijkt, dan spreekt Tim de docent erop aan. Hij kan dat goed, laten we het hem dan ook laten doen." Wat bleek? Tim voelde zich gevleid en nam zijn taak serieus. Hij bemiddelde als een echte vakman.

Zo wist hij er ook voor te zorgen dat de lessen van een invalster na enkele stroeve weken uiteindelijk toch goed gingen lopen. Hij vroeg aan zijn klasgenoten om de invalster meer ruimte te geven en aan de invalster vroeg hij of ze wilde proberen wat minder extreem te reageren op problemen. Hij was niet alleen een doorgeefluik van klachten, hij zorgde voor tweerichtingsverkeer. Tijdens de volgende vergadering prees het hele team het gedrag van Tim.

Deze manier van denken, waarbij je gedrag van leerlingen niet ziet als een "probleem" dat weggewerkt moet worden , maar als een "feit" waarmee je een nieuwe mogelijkheid kunt creëren, is oplossingsgericht denken. Je lost het probleem niet op, maar accepteert het en transformeert het tot een nieuwe mogelijkheid. Vaak gaan we bij een probleem ook uit van wat er in het verleden gebeurd is, maak het toekomstgericht.

Nog twee voorbeelden van oplossingsgericht denken

Dennis is deze week al 4 keer te laat op school gekomen. Probleemdenkers gaan het hebben over die vier keer te laat komen. Een oplossingsgerichte denker vraagt Dennis hoe het hem gelukt is die ene keer op tijd te komen en hoe hij dat gedrag kan uitbouwen, zodat hij vaker op tijd kan komen.

Een ouder echtpaar had problemen met hun 17-jarige jongste zoon. Hij zat in de eindexamenklas van de havo, het was november en hij stond voor bijna alle vakken onvoldoende. Zijn ouders maakten zich grote zorgen of hun zoon het eindexamen zou halen. Om die reden begonnen ze druk op hem uit te oefenen. Hoe meer ze zich met hem bemoeiden, des te meer weerstand hij vertoonde. Op een dag realiseerden zijn ouders zich dat het een doodlopende weg was. Ze overlegden met elkaar en ze stelden zich voor: wat als we er ons er nou eens niet meer mee bemoeien? Wat gebeurt er dan in het ergste geval? Dat hij zou zakken voor zijn examen. Als hij zou slagen zou hij op kamers gaan , hij was de laatste van drie kinderen die nog thuis was. Waarom die haast en stress? Hij zou gezellig nog een jaartje thuis wonen.

Ze gingen het gesprek aan met hun zoon en vertelden hem dat ze zich vanaf vandaag niet meer zouden bemoeien met schoolzaken. Ze vertelden dat het zijn verantwoordelijkheid was, dat ze hoopten dat hij slaagde, maar mocht het niet het geval zijn, dan was dat niet erg. Ze zeiden: "Dan blijf je toch gezellig nog een jaartje bij ons?!" Wat was het effect? De jongen reageerde geschrokken. "Nog een jaartje bij jullie? Echt niet!" Vanaf dat moment is hij gaan leren en blijven leren. Zonder verdere bemoeienis heeft hij dat jaar zijn eindexamen gehaald. En nu denk je misschien dat de ouders toch hun zin hebben gekregen. Maar dat is precies de verkeerde conclusie. De grap is dat ze niet hun zin hebben gekregen, ze hebben juist hun zin losgelaten.

Meer weten over oplossingsgericht denken? In mijn trainingen en (team of individuele) coaching ga ik uit van oplossingsgericht werken (met leerlingen). Kijk voor het aanbod op: http://www.deltatrainingen.nl/aanbod/trainingen